جک لیتون، سیاستمداری از جنس مردم

آین مقاله در سلام تورنتو 25 آگوست 2011 منتشر شده است
http://www.salamtoronto.ca/News-Detail.asp?ArtID=EA87C332

جک لیتون (چپ) در کنار سعید سلطانپور (راست) نگارنده مقاله   سعیـد سلطان پـور جک لیتون ، رهبر حزب سوسیال دموکرات ، ان دی پی کانادا ، دوشنبه 22 آگوست 2011 در سن 61 سالگی در آستانه پنجاهمین سالگرد تاسیس حزب ، در خانه اش در تورنتو بر اثر سرطان پروستات درگذشت. جک لیتون سومین سیاستمدار کانادایی است که در زمان حضور ش در مجلس فدرال ، می میرد. جان گابریل ( جک ) در 18 جولای 1950 در مونترال متولد شد . جک دوران کودکی را در هودسن ( کبک) شهری با ریشه های قوی انگلیسی تبار ها گذراند . پدر وی رابرت که خود نیز متولد مونترال بود ابتدا عضو لیبرال ها بود ولی بعدا به محافظه کاران پیوست و دو سال 1984 تا 86 نیز در کابینه برایان مالرونی نخست وزیر محافظه کار، پست وزارت معادن را گرفت. مادرجک ، الیزابت استیوز، نوه ویلیام استیوز از حامیان و بانیان کنفدراسیون کانادا بود . پدر بزرگ جک ، گابریل نیز زمانی وزیر دولت کبک بود. از میان چهار فرزند رابرت ، سه پسر ویک دختر ، تنها جک بود که سیاست در خونش بود و علاقه به اقشار متوسط و کم درآمد باعث شد که کانادا وارد فازسیاسی جدیدی در شکل بندی نیروهای سیاسی و احزاب در مجلس شود. سارا دختر و مایکل پسر جک از ( سالی هارفورد1969 -1983 ) همسر اولش هستند . همسردوم جک اولیویا چاو ( نماینده فعلی مجلس) و عضو قبلی شهرداری تورنتو از سال 1988 تا زمان مرگ جک در کنار وی یار زندگی و یاور سیاسی جک در حزب ان دی پی بود . جک در 19 سالگی با سالی دختر مورد علاقه اش در دوران دبیرستان ازدواج کرد و در دانشگاه مک گیل در رشته علوم سیاسی ثبت نام کرد و مدرک لیسانس خود را از آنجا کسب کرد. مایکل جوان توانست در این دوره پا جای پای پدر بگذارد و از حوزه ترینتی –اسپاداینا جایی که نامادری اش ، اولیویا سالها از آنجا مردم را در شهرداری نمایندگی می کرد ، به شهرداری تورنتو راه یابد و یک رکورد سیاسی خانوادگی از خود بجای بگذارد. جک در سال 1979 به تورنتو اسباب کشی کرد تا در دانشگاه یورک دکترای علوم سیاسی خود را دریافت کند . وی بعد از کسب دکترا مدتی را در دانشگاه رایرسون ( پلی تکنیک سابق) به تدریس پرداخت. جک در سال 1982 وارد انجمن شهر تورنتو شد. دوران نمایندگی انجمن شهر  جک از همان ابتدا ی حضور در شهرداری بدلیل سخنرانی های بدون ملاحظات سیاسی مرسوم و حمایت از بی خانمانها ، پخش اعلامیه به طرفداری از کارکنان اعتصابی فروشگاه « ایتون « در ایتون ، هرچند مورد اتهام قانونی قرار گرفت ولی این اتهام بعدا کنار گذاشته شد (1982). جک در سال 1991 ، به عنوان اولین کاندیدای حزب ان دی پی ، نامزدی خود را برای شهرداری تورنتو اعلام کرد .هر چند در این مدت جک سعی کرد از پوشیدن شلوار جین و موهای پریشان و عینک که در سالها ی گذشته با آن خوگرفته بود ، به کت و شلوار و کراوات و لنز روی آورد ولی شکل ظاهری وی هم بدلایل قوی تر ، جواب نداد. دلایلی مانند ، اعتماد رقبای محافظه کار وی به نفع یک کاندیدا ، افول محبوبیت باب ری نخست وزیر وقت انتاریو از حزب ان دی پی، مخالفت وی با بازیهای المپیک در تورنتو . جک مدتی برای تدریس به دانشگاه برگشت . جک در 1993 تلاش ناموفقی برای حضور در مجلس فدرال کرد که نتیجه نداد و لی مایوس نشد و این بار در سال 1994 دوباره از محله برادویو و دنفورث به شهرداری راه یافت . وی مجددا در سال 1997 علیه دنیس میلز نماینده لیبرال برای اتاوا شرکت کرد ولی شکست خورد. رهبری حزب ، آغازی برای اوج گیری جک لیتون و حزب ان دی پی  در 25 ژانویه 2003  جک لیتون در جلسه انتخاب رهبری حزب که با استعفای الکسا مک دونا آغاز شده بود، با 53 درصد آرا در دور اول انتخاب شد. اوضاع حزب ان دی پی چندان مساعد نبود . جک لیتون ، با شعار بازسازی حزب ، توانست سکان رهبری را بدست بگیرد . در آن دوران، کمتر تحلیل گری ، ایام اوج 2011 ان دی پی و لیتون را که چپ سیاسی و سوسیالیست های اقتصادی کانادارا رهبری می کردند ، پیش بینی می کرد. ان دی پی نتایج ضعیفی در انتخابات داشت. زیرا جک لیتون کرسی در مجلس نداشت بنابراین ، توجه رسانه ها را جلب کردن در بیرون مجلس نیاز به سخنران ماهر و زبر دستی داشت که جک بخاطر آن از طرف دوست و دشمن ، تحسین شده است. جک می توانست بدون نوشته به مدت طولانی سخنرانی کرده و در شنوندگان تحرک ایچاد کند . حملات آشکا ر وی به پل مارتین و متهم کردن وی به راست روی و محافظه کاری ، با خنده همیشگی با مخاطبان و حس شوخ طبعی اش ، که همواره در دوران حضور ش در پارلمان بعد از مارتین تا دوران نخست وزیر ی هارپر نیز حفظ کرده بود ، باعث جلب دوربین ها به وی و حزب می شد. هر جا که جک لیتون می رفت ، حتما دوربینی هم در آنجا بود چرا که خبر ایجاد می کرد. جک در سال 1994 با شکست دادن دنیس میلز که از سال 88 این کرسی را در اختیار داشت ، به اتاوا راه یافت و تا زمان مرگ از طرف مردم حوزه انتخابی خود ، به این سمت انتخاب می شد. جک لیتون با کسب 48 درصد آرا ( 21198 رای ) آرا در برابر 41 درصد آرای ملیز ( لیبرال ) به مجلس راه یافت و به این ترتیب سرنوشت سیاسی حزب ان دی پی تغییر کرد و تاثیرات جدی نیز برآینده سیاسی کانادا و قطب بندی سیاسی گذاشت. در آن سال 94 ، در ستاد انتنخاباتی لیتون که در حوالی برادوی و جرالد بود ، از نزدیک نتایج شمارش آرا را دنبال می کردم که نام برنده ، بالا و پایین می شد . حوزه برادویو یکی از آخرین مناطقی بود که نتیجه برنده ، در آن به علت فشردگی رای ها ، دیر اعلام شد. سیاست های جک جک لیتون و سیاست های وی در مورد محیط زیست بسیار آشکاربود . وی تنها نماینده ای بود که در شهرداری با دوچرخه تردد می کرد . در یکی از مصاحبه هایش هم در دفتر ش در خیابان دنفورت ، وی با دوچرخه اش آمد . وی تا آنجا که می توانست از دوچرخه استفاده می کرد. یک بار هم در عروسی اش با اولیویا چاو بدلیل تصادف، سوار بر دوچرخه اش با یک کیوسک ، دچار مشکلات شده بود . جک لیتون در دوران دولت اقلیت هارپر در 2010 با حمایت از بودجه محافظه کاران که در آن میلیونها دلار برای ساختن خانه برای کم درآمدها اختصاص داده بود ، آنها را از سقوط نجات داد . مل لست من ، شهردار با سابقه نورث یورک تورنتو می گوید که لیتون بود که با اصرارش مرا در مورد کمک به بی خانمانها ( کارتن خوابها ) به جای به زندان فرستادن آنها ، قانع کرد. حمایت لیتون از سربازان کانادا در افغانستان ، برای کار های اموزشی و نه جنگی ، و اصرار برآن ، بی شک نقش تعیین کننده ای در پایان دادن ماموریت جنگی کانادادر افغانستان داشت. ماموریتی که دولت هارپر به اصرار آمریکایی ها ، مایل بود ادامه بدهد. در معذرت خواهی رسمی دولت هارپر از سرخپوستان کانادا بخاطر بدرفتاری های دولت ها ی گذشته در مدارس اجباری برای کودکان سرخپوست که بزور از خانواده هایشان جدا شده بودند در 11 جون 2008 ،که در مجلس انجام شد ، هارپر از لیتون به عنوان کسی که فراحزبی عمل کرده است و شرایط این کار را برای دولت فراهم کرده است نام برد. از سوی دیگر لیتون معتقد به سیاست مذاکره با طالبان به عنوا ن یک نیروی سیاسی در افغانستان شده بود . کاری که باعث شد وقتی حمید کرزای برای بازدید رسمی به کانادا امد از دیدار با لیتون به عنوان نیروی اپوزیسیون که یک رسم متداول سیاسی هست ، خود داری کند هر چند که بعدا این ملاقات انجام شد . زیرا کرزای در سخنرانی اش بدون ذکر نام از ان دی پی انتقاد شدید کرد بطوری که بلاک نماینده ان دی پی درکنفرانسی اعلام کرد که متن سخنرانی کرزای را مشاوران نظامی کانادایی نوشته اند. ( 25 سپتامبر 2007) جک لیتون و کامیونیتی ایرانی کانادایی در مراسم کوینزپارک در همبستگی با جنبش دموکراسی خواهی مردم ایران لیتون یکی از سخنرانان بود. لیتون در 8 ژانویه 2004 در اولین مراسمی که به همت کانون اندیشه ، گفتگو و حقوق بشر برای کمک به زلزله زدگان بم ترتیب داده شده بود شرکت کرد و اعلام کرد که از اعضای حزب که 100 هزار نفر هستند خواهد خواست که هر کدام یک دلار کمک کنند. طرحی که پیگیری نشد . جک لیتون بعدا در مراسم دیگری که با همت جمعی از ایرانیان ترتیب داده شده بود، به عنوان حراج کننده، با مهارت کار حراج را انجام داد . از آنجا که تعدادی از کامیونیتی ایرانی در کانادا بخصوص تورنتو عضو حزب ان دی پی هستند ، وی تا حدود زیادی از اوضاع و احوالات ایران و کامیونیتی با خبر بود. هرچند بدلیل حساسیت های سیاسی ایران ، مانند دیگر رهبران سیاسی کانادا ، با احتیاط عمل می کرد ولی در هر حال ان دی پی مخالف هر گونه حمله نظامی توسط امریکا به کشورهای دیگر منجمله ایران بود. در 16 آوریل 2006 نامه ای در مورد حمایت چند نماینده ان دی پی از یکی از جریانات خشونت طلب که رفتارشان بر خلاف اصول حقوق بشر کانادا بود ، دادم که هرچند جوابی داده نشد ، ولی در موضع گیری های آن نمایندگان ، تاثیر اطلاع رسانانه داشت. اولین مصاحبه با لیتون را در6 ژانویه 2006 برای ماهنامه انگلیسی زبان تاکسی پست که سردبیری انرا به عهده داشتم ، انجام دادم. مصاحبه بعدی را در 2006 در جریان انتخابات در حالی که در تاکسی بود ، ا ز طریق تلفن انجام دادم . بعد ا در راه پیمایی های روز کارگر ( هفته اول سپتامبر ) مصاحبه های کوتاهی با وی انجام می دادم وی خیلی راحت وصمیمی و خونسرد بود . به سرعت پاسخ سوالات را به فرصتی برای تبلیغ حزب ،تبدیل می کرد. در 12 جولای 2010 لیتون در فلامینکو مشغول دیدن بازی فینال جام جهانی فوتبال بین اسپانیا و هلند بود . هر چند بیماری تاثیر زیادی بر سلامت وی گذاشته بود ولی هم چنان پرهیجان و با انرژی بود. دفعه بعد که وی را دیدم در جریان اجلاس سران 20 کشور درتورنتو بود که وی با عصا در حالیکه بسیار لاغر تر شده بود ، وارد سالن خبرنگاران و رسانه ها در محل نمایشگاه دائمی تورنتو شد. حالش را پرسیدم ، گفت خوب است و بعد ازچاق سلامتی ، برای مصاحبه تلویزیونی رفت. پروفسورامیر عطاران استاد دانشگاه اتاوا میگوید لیتون از آن دسته از سیاستمدارانی بود که به کانادایی ها و ایرانی ها نشان داد که کشور ما چگونه باید باشد اگر ما کمی عقلانی تر و مهربانانه تر برخورد کنیم. دکتر مجتبی مهدوی استاد دانشگاه آلبرتا، از لیتون به عنوان انسانی که مسئول بود و برای عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی و حقوق اقلیت هایی که در حاشیه بودند ، تلاش می کرد ، یاد می کند. نیکی و دنی باقر زاده ، دو نوجوان ایرانی تبار از لیتون با عنوان « کول گای « « آدم خونسرد « یاد می کنند. آینده ان دی پی  در جریان انتخابات ، سلامتی وی یکی از مسائل مورد سوال خبرنگاران بود که لیتون خود را از تک و تا نینداخت. شاید اگر رهبران حزب لیبرال به قرارداد ائتلاف بین لیتون ،استفن دیان ( لیبرال ) و جیل دوسپ پای بند بودند ، نیازی به انتخابات مجددی نبود که لیتون مجبور شود مانند آرش کمانگیر اسطوره ای ایرانی ، چانش را در مدت نزدیک به دو ماه فشار انتخابات که انسانهای سالم را از پای درمی اورد چه برسد به کسی که بیماری سرطان دارد و استراحت و تحت نظر بود ن ، یکی از شرطهای لازم برای بهبود هست، بکار گیرد. لیتون چانش را در این انتخابات برای حزب ان دی پی گذاشت و ان دی پی را به جای لیبرال ها به سمت ، اپوزیسیون رسمی دولت هارپر رساند با 103 کرسی که در طول 50 سال تاسیس حزب بی سابقه بوده است . لیتون قبل از انتخابات هم به عنوان محبوب ترین رهبر سیاسی کانادا شناخته شده بود . به گفته اندرو کانیه ، تحلیل گر سی بی سی، شیوه لیتون به عنوان یک سبک باید توسط نسل جدید مطالعه و دنبال شود. شانتل ستون نگار تورنتو استار به سی بی سی گفت که لیتون به این دلیل در کبک محبوب بود که با مردم حرف می زد، نه خطاب به آنها. بنظر من، لیتون ، سیاستمداری بود که از جنس مردم بود ، در دسترس بود ،خاکی بود ، همیشه آستین هایش بالا بود که از خود تیپی مانند اقشار متوسط و کارگری جامعه ساخته بود . مرگ وی یک تراژدی است و تاثیر منفی بر آینده حزب ان دی پی که پیروزی و اوجش را مدیون لیتون می باشد ، خواهد داشت . کسی در اندازه های لیتون در میان سیاستمداران کانادا ، در حال حاضر نیست . از سوی دیگر ، از دست رفتن سخنرانی مانند لیتون در مجلس ، در برابر دولت اکثریتی ، یک هدیه خدادای به محافظه کاران است. تا انتخاب جانشین لیتون ، در اواخر امسال و یا اوایل سال آینده ، فعلا دو حزب اپوزیسیون ان دی پی و لیبرال ، مجبورند که وقت زیادتری رابرای بازسازی و سازماندهی خود ، صرف کنند که دست محافظه کاران را برای پیش برد اهداف بلند مدت خود ، باز خواهد گذاشت. از سوی دیگر ، مرگ لیتون ، تاثیر مثبتی بر جریان انتخاباتی آندرا هوروات رهبر حزب ان دی پی انتاریو در انتخابات 6 اکتبر خواهد داشت . آیا ان دی پی می تواند از موج نارنجی ایجاد شده در انتخابات دوم ماه مه 2011 و مرگ رهبرموج نارنجی ِیعنی جک لیتون ، برای کسب کرسی های بیشتر استفاده کند روزهای آینده نشان خواهد داد که مرگ لیتون تا چه حد ، توانسته باشد ، رای های خاکستری را تحت تاثیر قرار بدهد. ما این فقدان را به اولیویا چاو، مایکل و سارا و خانواده لیتون، حزب ان دی پی و کانادایی ها تسلیت می گوییم.  ریچموند هیل 22 اگوست 2011